Regelmatig krijg ik de vraag of de in het convenant gemaakte afspraken nog gewijzigd of aangepast kunnen worden. Bijvoorbeeld over de hoogte of afgesproken duur van de alimentatie of over de afgesproken verdeling van de gemeenschap.
Casus
Man en vrouw, beiden vijftigers besluiten te scheiden. Er was sprake van een traditioneel rollenpatroon. De man was kostwinner en de vrouw zorgde voor de kinderen en het huishouden. De kinderen zijn inmiddels het huis uit.
De vrouw heeft een convenant getekend waarbij zij genoegen heeft genomen met afkoop van de partneralimentatie voor een bedrag van € 20.000,00. Verder heeft zij afgezien van pensioenverevening. Zij is kortgeleden in een modewinkel gaan werken en verdient nu een zeer bescheiden inkomen van € 500,00 bruto per maand
Haar ex-man heeft een inkomen van € 130.000,00 bruto per jaar. Verder heeft hij een aanzienlijk bedrag aan ouderdomspensioen opgebouwd. De vrouw heeft een te verwaarlozen bedrag aan pensioen opgebouwd.
De echtscheiding is uitgesproken en het convenant is bekrachtigd door de rechter.
De vrouw heeft er nu spijt van dat zij het convenant heeft getekend en vraagt mij of daar nog iets aan te doen is. De afspraken zijn gemaakt onder leiding van een mediator.
Van belang is verder dat de man financieel goed onderlegd is. De vrouw is laag geschoold, dyslectisch en de scheidingsprocedure heeft haar erg aangegrepen.
Wijziging van de afspraken
Vertrekpunt is dat sprake is van een geldige overeenkomst waar beide partijen aan gebonden zijn. In beginsel dienen de gemaakte afspraken dan ook te worden nagekomen.
Wijziging is lastig, maar niet onmogelijk.
Ten eerste kunnen de afspraken natuurlijk worden gewijzigd als beide partijen het eens zijn over de wijziging. In dat geval volstaat het om een aanvullende overeenkomst op te stellen waaruit blijkt welke bepalingen uit het originele convenant vervallen en wat daarvoor in de plaats komt. Zodra deze aanvullende overeenkomst door beide partijen is getekend, is deze tussen partijen bindend.
Maar wat als partijen het niet eens kunnen worden?
Ten eerste hangt het ervan af welke afspraken iemand wil wijzigen.
Als het gaat om de alimentatieregeling dan geldt dat deze gewijzigd kan worden als sprake is van gewijzigde omstandigheden of indien de overeenkomst is aangegaan met grove miskenning van de wettelijke maatstaven. Met dat laatste wordt bedoeld dat de rechter, uitgaande van dezelfde feiten een beduidend andere beslissing genomen zou hebben.
Verder kunnen gemaakte afspraken worden vernietigd door een beroep te doen op een wilsgebrek zoals bijvoorbeeld dwaling of misbruik van omstandigheden. Deze omstandigheden moeten dan wel bewezen worden, hetgeen in de praktijk vaak lastig is gebleken.
Let op, als men de afspraken over de verdeling open wil breken, geldt dat vernietiging niet meer mogelijk als er drie jaren na het tekenen van het convenant verstreken zijn.
De partij die bij de verdeling voor meer dan een kwart is benadeeld wordt overigens een handje geholpen door de wet. In dat geval wordt ervan uitgegaan dat deze partij heeft gedwaald. De bewijslast wordt dan dus omgedraaid.
Tot slot geldt voor alle soorten afspraken dat er sprake kan zijn van onvoorziene omstandigheden waardoor de gemaakte afspraken niet meer redelijk zijn.
Terug naar de casus
De vrouw uit de casus is er niet goed van afgekomen. Pas nadat ik haar daarop heb gewezen realiseert zij zich dat.
De vrouw zou een beroep kunnen doen op een wilsgebrek bij de totstandkoming van het convenant. Zij heeft de gevolgen van de afspraken niet kunnen overzien en zij is daar niet of in ieder geval onvoldoende over geïnformeerd.
Met betrekking tot de alimentatieafspraak zou de vrouw kunnen stellen dat deze is aangegaan met grove miskenning van de wettelijke maatstaven. Volgens berekening zou zij recht hebben gehad op een bedrag van ongeveer € 3.000,00 bruto per maand gedurende tien jaar. Daar steekt de afkoopsom van € 20.000,00 wel erg schril tegen af.
Tot slot heeft het Hof Amsterdam in 2015 een voor de vrouw mogelijk interessante uitspraak gedaan met betrekking tot de gemaakte afspraak waarbij zij afziet van het pensioen (ECLI:NL:GHAMS2016:191)
Het Hof stelt dat de zorgplicht die echtgenoten jegens elkaar hebben ook na de echtscheiding voortduurt en dat de WVP hiervan een uitvloeisel is. Deze zorgplicht geldt al helemaal in een traditioneel huwelijk, aldus het Hof. Het Hof heeft vastgesteld dat de vrouw gedurende het huwelijk, op een paar maanden na, geen betaald werk heeft verricht en daardoor geen pensioen heeft opgebouwd. De man heeft daarentegen aanzienlijke pensioenrechten opgebouwd, hij verdiende in de laatste jaren van het huwelijk ongeveer € 80.000,– bruto per jaar. De vrouw wordt voor het afzien van de pensioenverevening op geen enkele wijze financieel gecompenseerd. Het Hof veronderstelt dat het voor de vrouw vooraf niet duidelijk was wat de gevolgen waren van het afstand doen van de pensioenverevening, vindt dit niet redelijk en billijk en beslist dat de afspraak in het echtscheidingsconvenant niet langer geldt. De vrouw heeft op grond van artikel 2 lid 1 WVP dus alsnog recht op de helft van het door de man opgebouwde pensioen.
De financiële afspraken die in een convenant opgenomen worden hebben vaak grote gevolgen voor de langere termijn. Laat u dus altijd goed adviseren van tevoren en vraag eventueel om een second opinion aan een gespecialiseerde advocaat.
Heeft u vragen naar aanleiding van dit artikel of heeft u andere familierechtelijke vragen neemt u dan gerust contact met ons op.