Volgens de wet geldt in beginsel dat een kind erfgenaam is van een ouder. Een ouder kan echter om diverse redenen willen dat het kind minder of niets erft. Het onterven van een echtgenoot en kinderen is een thema dat gevoelig ligt en geregeld tot ruzies leidt binnen families. In deze column zullen de juridische aspecten van onterving worden besproken.
Wat houdt onterven in?
Een onterving houdt kortgezegd in dat iemand als erfgenaam wordt uitgesloten, met als gevolg diegene geen recht heeft op een erfdeel en zodoende geen recht heeft op spullen van de erfenis van de overledene.
Is het mogelijk om een echtgenoot/geregistreerd partner en kinderen te onterven?
In Nederland is het mogelijk om een echtgenoot/geregistreerd partner en kinderen te onterven. Om dit te kunnen bewerkstelligen is het nodig om een testament te laten opstellen. Wel is het zo dat kinderen een speciale positie hebben in het erfrecht. Kinderen kunnen, in tegenstelling tot een echtgenoot, nooit volledig worden onterfd. Kinderen hebben naar Nederlands recht namelijk altijd recht op een deel van de erfenis van hun ouder. Dit deel wordt ook wel ‘de legitieme portie’ genoemd. De kinderen zijn dan geen erfgenaam, maar legitimaris.
De band tussen een ouder en kind wordt nog steeds belangrijk gevonden
Enerzijds beperkt de legitieme portie de vrijheid van de ouder om te zelf te bepalen wat er met zijn/haar erfenis zal gebeuren. Anderzijds geeft de legitieme portie inhoud en betekenis aan de afstammingsband tussen een ouder en een kind.
Interessant weetje:
Het WODC heeft onderzoek verricht naar de legitieme portie en het draagvlak daarvan. Uit dit onderzoek is onder gebleken dat 80% van de Nederlandse bevolking tegen een volledige afschaffing van de legitieme portie is. Het lijkt er dus op dat de meerderheid van de Nederlandse bevolking meer waarde hecht aan de afstammingsband tussen een ouder en kind dan aan de vrijheid van een ouder om volledig zelf te bepalen wie wat van de erfenis krijgt.
Recht en aanspraak
Een legitieme portie is dus een recht dat een kind heeft ten aanzien van de erfenis van zijn/haar ouder. Dit recht houdt in dat een kind geen spullen van de overledenen kan eisen, maar wel geld kan vorderen van de erfgenamen. Dat je als kind recht hebt op een legitieme portie, betekent echter niet dat je het krijgt. Je moet wel van dat recht gebruik maken. Dit doe je door aanspraak te maken op je legitieme portie.
Het is belangrijk dat een onterfd kind tijdig in actie komt, want er geldt een vervaltermijn. Het recht op een legitieme portie verjaard namelijk na een periode van vijf jaar na het overlijden van een ouder. Dit betekent dat een onterfd kind binnen vijf jaar na het overlijden van de ouder aanspraak dient te maken op diens legitieme portie. Het is raadzaam om dit schriftelijk kenbaar te maken, bij voorkeur per aangetekende post, om het risico op discussie over de vraag of er tijdig aanspraak is gemaakt, te beperken.
Recht op informatie
In de praktijk komt het vaak voor dat een onterfd kind niet over de benodigde informatie en stukken beschikt om de omvang van zijn/haar legitieme portie te kunnen berekenen. Daarom heeft een onterfd kind op grond van de wet de mogelijkheid om stukken op te vragen, dan wel inzage daarin te krijgen ten behoeve van de berekening van de legitieme portie. Een veelvoorkomende discussie in de praktijk is welke informatie en stukken dan dienen te worden verstrekt. In de praktijk wordt gezien dat een onterfd kind doorgaans zo veel mogelijk informatie en stukken wenst te verkrijgen, terwijl erfgenamen vaak terughoudend zijn in het delen van informatie en het afgeven van stukken.
Aan welke (door een onterfd kind) op te vragen informatie en stukken kan onder andere worden gedacht? Zie hierna een aantal voorbeelden:
- Een overzicht van alle schulden en bezittingen
- Afschriften van alle banksado’s op de sterfdatum van de ouder
- Een overzicht van schenkingen die de erflater tijdens zijn leven heeft gedaan
- Een kopie van de aangifte/aanslag erfbelasting
- Een overzicht van de levensverzekeringen
- Alle informatie die relevant kan zijn voor de berekening
Al met al blijft een onterfd kind niet met lege handen achter en kan hij/zij nog van zich laten horen.
Vragen?
Heeft u vragen over een onterving, legitieme portie of een erfenis? Neem dan vrijblijvend contact op of maak een afspraak voor het kosteloze spreekuur erfrecht iedere eerste woensdag van de maand op De Zaak Breda (Keizerstraat 11, Breda). Onze erfrechtspecialisten denken graag met u mee.