Als u gaat scheiden moet er veel geregeld worden, zoals het afwikkelen van het vermogen. Naast bezittingen is er vaak ook sprake van schulden en dan moeten er afspraken gemaakt worden over de afbetaling daarvan.
- Hypotheekschuld;
- Persoonlijke lening of doorlopend krediet;
- Lopende leasecontracten;
- Creditcardschulden;
- Studieschuld;
- Negatieve banksaldi.
Soms is men bang dat ze niet kunnen scheiden omdat ze schulden hebben. Dat is onterecht, maar de afwikkeling van schulden kan erg complex zijn.
Zo moet men zich realiseren dat als je aansprakelijk bent voor een schuld dat niet automatisch betekent dat je daar ook draagplichtig voor bent. Daarnaast speelt nog de kwestie op welk vermogen een schuldeiser zich kan verhalen. Afhankelijk van het huwelijksgoederenregime waaronder u gehuwd bent, gelden bovendien andere regels en maakt het ook nog uit of de gemeenschap al wel of juist nog niet ontbonden is.
Omdat de materie behoorlijk gecompliceerd is, laat ik de situatie dat sprake is van huwelijkse voorwaarden in deze bijdrage buiten beschouwing. Daarnaast geldt het onderstaande ook voor geregistreerde partners.
Gemeenschap van goederen
Als u voor 1 januari 2018 bent getrouwd en er geen huwelijkse voorwaarden zijn opgemaakt bent u in algehele gemeenschap van goederen gehuwd. In beginsel alle bezittingen die de echtgenoten samen hebben en dus ook die zij reeds voor het huwelijk hadden vallen in deze gemeenschap. Hetzelfde geldt voor de schulden, dus ook voor schulden die bijvoorbeeld door de ene echtgenoot vóór het huwelijk zijn aangegaan en waarvan de andere echtgenoot niet op de hoogte was. Ook studieschulden vallen in de gemeenschap.
Overigens kan er, ook als sprake is van een algehele gemeenschap van goederen, toch sprake zijn van privévermogen, bijvoorbeeld als u een schenking of erfenis onder uitsluitingsclausule hebt ontvangen.
Bent u na 1 januari 2018 gehuwd dan is er sprake van een zogenaamd (wettelijk) beperkte gemeenschap van goederen. De hoofdregel is dan dat alleen het tijdens het huwelijk opgebouwde vermogen en schulden in die gemeenschap vallen. Het voorhuwelijkse vermogen blijft privé van de echtgenoot die dat vermogen heeft aangebracht. Hetzelfde geldt voor aangebrachte schulden. Voor zover de studieschuld dus is ontstaan voor het huwelijk, valt deze niet in de gemeenschap.
Overigens is het natuurlijk wel zo dat indien beide echtgenoten al vóór het huwelijk een goed in gemeenschappelijke eigendom hadden, bijvoorbeeld een woning, dit een gemeenschappelijk goed blijft.
Na ontbinding van de gemeenschap
De gemeenschap van goederen eindigt zodra het verzoekschrift tot scheiding bij de rechtbank is ingediend. Dit is tevens de officiële peildatum voor de omvang van de gemeenschap, oftewel alle activa en passiva die op die datum aanwezig zijn vallen in de gemeenschap.
Alle schulden die na de ontbinding van de gemeenschap door een echtgenoot worden gemaakt, blijven geheel voor rekening van die echtgenoot.
Wie moet de schuld dragen?
Voor schulden die in de gemeenschap zijn gevallen geldt dat iedere echtgenoot de helft daarvan dient te dragen. Alleen bij hoge uitzondering wordt daarvan afgeweken. Deze draagplicht geldt in de relatie tussen de echtgenoten onderling. Schuldeisers hoeven daar geen rekening mee te houden. Indien een echtgenoot een gemeenschapsschuld voor meer dan de helft voldoet, heeft hij voor dat meerdere dus een vordering op de andere echtgenoot.
Wie is aansprakelijk?
Aansprakelijkheid gaat over de vraag wie een schuldeiser kan aanspreken, als hij wil dat de schuld wordt terugbetaald.
Hoofdregel is, dat degene die de verplichting is aangegaan, door de schuldeiser kan worden aangesproken. Als een schuld door beide echtgenoten samen is aangegaan, dan zijn zij in principe voor de helft van de schuld aansprakelijk. Zodra de echtscheidingsprocedure aanhangig is gemaakt en de gemeenschap dus is ontbonden worden de echtgenoten echter aansprakelijk voor alle gemeenschapsschulden en dus ook voor de schulden die door de andere echtgenoot zijn aangegaan.
Het kan ook zijn dat beide echtgenoten hoofdelijk aansprakelijk zijn voor een schuld. Dat is vaak het geval bij een hypotheek. U bent dan allebei voor de héle schuld aansprakelijk jegens de bank. Het kan dus gebeuren dat uw ex-echtgenoot nog in de woning woont maar zijn/haar aflossingsverplichtingen niet nakomt. De bank mag en zal in dat geval u aanspreken voor de nakoming van de verplichting. Aan de onderlinge draagplicht heeft de bank geen boodschap. U moet maar zorgen dat u het teveel betaalde terugkrijgt van uw ex-echtgenoot.
De algemene regel kent ook uitzonderingen. Zo brengt het bestaan van een gemeenschap van goederen met zich mee dat u automatisch hoofdelijk aansprakelijk wordt voor schulden die zijn gemaakt ten behoeve van de gewone gang van de huishouding, ongeacht wie deze schuld aan is gegaan.
Verhalen op echtgenoot
Tot slot speelt bij schulden in het kader van echtscheiding ook de vraag op welk vermogen een schuldeiser zich kan verhalen. Vóór ontbinding van de gemeenschap kan de schuldeiser zich verhalen op de goederen die tot de gemeenschap behoren en op het privévermogen van de echtgenoot die de schuld is aangegaan. Na ontbinding van de gemeenschap kan de schuldeiser zich daarnaast ook verhalen op de goederen die de echtgenoot-niet schuldenaar heeft verkregen in verband met de verdeling van de gemeenschap. Het privévermogen van deze echtgenoot blijft buiten schot.
Praktische tips
Breng eerst in kaart welke schulden er allemaal zijn en wie wat voor zijn rekening neemt. Neem ook contact op met de schuldeiser en informeer welke mogelijkheden er zijn voor aflossing. Is ieder voor de helft draagplichtig voor een schuld dan zijn er verschillende opties.
De ene echtgenoot betaalt de schuld in zijn geheel af en de ander maakt zijn helft naar deze echtgenoot over. Ook kan ieder natuurlijk de helft van de schuld rechtstreeks aan de schuldeiser betalen en de lening bijvoorbeeld splitsen, maar daar moet de schuldeiser dan wel mee instemmen.
Soms wordt afgesproken dat één van de echtgenoten toch meer dan de helft van de schuld voor zijn rekening neemt, bijvoorbeeld omdat deze een hoger inkomen heeft. Dat kan echter niet afgedwongen worden.
Niet zelden spreken de echtgenoten een afbetalingsregeling met elkaar af. Het is belangrijk om afspraken over de verdeling van de schulden zorgvuldig vast te leggen in een convenant. Als de echtgenoten geen regeling weten te treffen over de schulden dan moet de rechter daar een beslissing over nemen.
Vragen over scheiden?
Heeft u vragen over het vorenstaande of over andere familierecht zaken? Neemt u dan gerust contact met ons op.